NE KADAR BENZİYOR!

Tarih tekerrürden mi ibaret? Türkiye’nin geçmişinde yaşanan bazı olaylar, günümüzle benzerlik taşıyor. Demokrat Parti döneminde atılan adımlar ile AK Parti iktidarındaki gelişmeler arasındaki paralellikler dikkat çekici.

Demokrat Parti Dönemi ve AK Parti Dönemi Arasındaki Benzerlikler

Ezan Kararı: 1950 ve Türban Düzenlemesi

16 Haziran 1950: Demokrat Parti hükümetinin önemli icraatlarından biri, Arapça ezan yasağını kaldırması oldu. (Türkçe ezan yasaklanmamış, ancak ezanın Arapça da okunabileceği belirtilmişti. Ne var ki, bu karar, 1932’den beri okunan Türkçe ezanın sonunu getirdi.) (Kaynak 1)

AK Parti dönemi: Türban, çeşitli yasal düzenlemelerle resmiyet kazandı ve kamu kurumlarında serbest bırakıldı.

Kore Savaşı ve Bölgesel Müdahaleler

25 Eylül 1950: General Tahsin Yazıcı komutasındaki 4.500 kişilik Türk taburu, tüm masraflar Türkiye’ye ait olmak üzere ve TBMM kararı olmaksızın Kore Savaşı’na gönderildi. (Bu, Mehmetçik’in uluslararası arenada ilk kez "pazarlanışı" olarak değerlendirilir.) (Kaynak 2)

AK Parti dönemi: Türkiye, Irak ve Suriye’de doğrudan ya da dolaylı askeri müdahalelerde bulundu.

Eğitim Politikaları: Kur’an Kursları ve 4+4+4 Sistemi

3 Aralık 1950: Arap harfleriyle eğitim veren gizli veya açık kursları yasaklayan 1931 tarihli kararname yürürlükten kaldırıldı. Böylece Kur’an kurslarına yasal zemin sağlandı.

AK Parti dönemi: 4+4+4 eğitim reformu ile İmam Hatip okullarının yaygınlaştırılmasının yanı sıra, Sübyan Mekteplerinin açılmasının önü açıldı.

CHP’ye Yönelik Müdahaleler

12 Aralık 1950: Hükümet, CHP Genel Merkezi binasına el koyarak Hazine’ye devretti. (Kaynak 3)

AK Parti dönemi: İş Bankası’ndaki CHP hisselerinin devri için girişimlerde bulunuldu.

Vatan Cephesi ve Siyasi Kutuplaşma

12 Ekim 1958: Başbakan Adnan Menderes, vatandaşlara muhalefete karşı bir "Vatan Cephesi" kurmaları çağrısında bulundu. DP’ye üye olan herkesin adı devlet radyosunda okunarak propagandaya dönüştü. Bu uygulama, toplumsal gerilimi artırdı. (Kaynak 4)

AK Parti dönemi: Muhalefet partileri dışlanarak yalnızlaştırıldı ve siyasi kutuplaşma derinleşti.

Muhalefetin Susturulması

7 Kasım 1959: CMP lideri Osman Bölükbaşı 10 ay hapis cezasına çarptırıldı.

AK Parti dönemi: Muhalefet liderleri ve siyasetçiler yargı süreçleriyle karşı karşıya kaldı.

Lider Kültü ve Seçmen Davranışı

5 Ocak 1960: Tarsus’ta bir vatandaş, Başbakan Menderes’e oğlunu kurban etmek istediğini söyledi. (Kaynak 5)

AK Parti dönemi: İktidar, benzer bir seçmen profili oluşturmayı başardı.

Cemaatler ve Siyaset

Ocak 1960: Said Nursî’nin doğu illeri valilerine yazdığı bir mektupta, Demokrat Parti’ye desteğin devamı için Nur Risalelerinin yasaklanmaması gerektiğini belirttiği ortaya çıktı. (Kaynak 6)

AK Parti dönemi: Cemaatler ve tarikatlar, kentlerin varoşlarında yoksul kesim üzerinde etkin hale getirildi.

Muhalefete Yönelik Baskılar ve Olası Senaryolar

12 Nisan 1960: DP, CHP’yi "silahlı ve tertipli ayaklanma hazırlamakla" suçladı ve bir Tahkikat Komisyonu kurarak baskıyı artırdı. (Kaynak 7)

Günümüz: CHP ve muhalefete yönelik benzer suçlamalar yapılıyor. Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması, sürecin daha sertleşebileceğine işaret ediyor.

CHP ve Muhalefet Ne Yapmalı?

Bugün Türkiye, Demokrat Parti dönemine benzer bir süreçten geçiyor. Muhalefetin pasif kalması, iktidarın hamlelerine karşı yetersiz kalmasına neden olabilir. CHP’nin, tüketim gücüyle örgütlü bir tepki oluşturması ve pasif direniş yöntemlerini devreye sokması gerekiyor.

Olası Senaryolar:

CHP Kurultayı yargı kararıyla iptal edilip kayyum atanabilir.

Ekrem İmamoğlu istifa etmezse İstanbul’a kayyum atanabilir.

CHP, tüketimden gelen gücü kullanarak ekonomik boykotlar düzenleyebilir.

23 Mart 2025 seçimlerinde her sandık bir miting alanına çevrilmeli.

Sonuç:

Eğer Ekrem İmamoğlu tutuklanırsa, CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı olarak Dilek İmamoğlu’nun ismi gündeme getirilmeli ve muhalefet yeni bir strateji belirlemelidir.

(Sendika.Org un 21 MART 2025 tarihli sayısında yayınlanan Yaşar Cengiz ALPAN köşe yazısı)

KAYNAKLAR
1. ATAM Dergisi - Türkiye’de Arapça Ezan Tartışmaları https://atamdergi.gov.tr/ozet/28/tur
2. Kore Savaşı ve Türk Tugayı https://koresavasiveizleri.com/turk-tugayi-icin-yok-yoktur/
3. Halkevlerinin Kapatılması ve CHP Mallarına El Konulması https://ataturkilkeleri.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/01/Halkevlerinin-Kapat%C4%B1lmas%C4%B1-ve-Cumhuriyet-Halk-Partisi-Mallar%C4%B1na-El-Konulmas%C4%B1.pdf
4. Demokrat Parti Dönemi - Vatan Cephesi Uygulamaları https://www.ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2022/03/20-YaseminDoganer.pdf
5. Adnan Menderes Dönemi ve Yaşananlar https://nacikaptan.com/2022/02/demokrat-parti-donemi-adnan-menderesin-gunahlari-menderesle-ilgili-bir-hikaye-ve-animsattigi-anilar/
6. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi https://mehmetkarasakal.com/turkiye-cumhuriyeti-tarihi-kronolojisi/
7. Tahkikat Komisyonu https://www.ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2022/03/20-YaseminDoganer.pdf